MẸ HIỀN CON HIẾU tập 1

CHỦ ĐỀ THẾ GIỚI HÀI HÒA THUẦN TỊNH THUẦN THIỆN

BÁO CÁO 30 NĂM GIÁO DỤC GIA ĐÌNH:

Xin chào các vị lão sư tôn kính và các vị bằng hữu, kính chào các vị!

Cô giáo Triệu Lương Ngọc: Vô cùng cảm ơn lời mời nhiệt tình và sự sắp đặt của Hiệp Hội Giáo Dục Phật Đà HồngKông, vô cùng cảm ơn sự động viên của giáo sư Tịnh Không, khiến cho mẹ con chúng tôi ngày hôm nay có cơ hội được ở nơi đây cùng mọi người thỉnh giáo và nghiên cứu thảo luận về đề tài giáo dục gia đình. Vào mùa hè năm ngoái, mẹ con chúng tôi có nhận lời mời đến thành phố Đại Khánh ở vùng Đông Bắc tỉnh Hắc Long Giang để diễn giảng một buổi. Lúc đó, chúng tôi diễn giảng đề tài là: “Làm sao để dạy tốt con cái vì sự cống hiến cho thế giới hài hòa?” và vì đề tài này mà làm một cuộc thỉnh giáo với các vị hương thân ở vùng Đông Bắc, không ngờ họ hưởng ứng vô cùng nhiệt liệt. Sau đó người chủ trì đại hội và người biên đạo quay phim còn đem làm thành đĩa VCD, lấy tên là: “Mẹ Hiền Con Hiếu” để phát hành. Một số trang mạng Internet văn hóa công ích cũng đăng tải.

Giáo sư Chung Mao Sam: Tháng 12 năm ngoái, Tịnh Tông Học Hội Singapore có lời mời lão Pháp sư Tịnh Không diễn giảng đề tài: “Khải thị của người hiện đại đối với kinh Hoa Nghiêm”, hiện trường khi đó có hơn 2000 đĩa phim “Mẹ Hiền Con Hiếu” đã được người xem lấy một chút đã hết sạch, có rất nhiều người còn quay về copy thêm đĩa để bổ sung .

Cô giáo: Có thể thấy rằng, các bậc cha mẹ trong thế gian đều muốn giáo dục tốt con cái, mà con cái trong thiên hạ cũng đều muốn làm con hiều cháu thảo. Lòng người nghĩ thiện, xã hội mong được hài hòa, điều này khiến cho chúng tôi vô cùng cảm động. Chúng tôi cũng rất hiểu điều này, thật hổ thẹn là mẹ con chúng tôi cũng không phải là làm được tốt lắm. Nhưng hôm nay đến đây giao lưu cùng mọi người cũng là mang trong lòng một tâm nguyện tốt đẹp, mang một hạt giống của lòng yêu thương. Chúng tôi hy vọng tất cả cha mẹ trên thế gian này đều có lòng từ bi và trí tuệ, chúng tôi hy vọng tất cả con cái trên thế gian này đều có thể hiếu thuận và thành tài.

Xin cho phép chúng tôi tự giới thiệu, mẹ con chúng tôi đến từ một gia đình rất bình thường như bao gia đình khác ở Quảng Châu. Tôi tên là Triệu Lương Ngọc, năm nay 63 tuổi, về hưu đã nhiều năm rồi. Trước khi về hưu tôi đã từng làm qua phó biên tập cho tờ báo Thực Phẩm Quảng Đông, làm phóng viên cho tờ báo Thực Phẩm Trung Quốc và làm giám đốc bộ phận Quan hệ Cộng đồng cho công ty Tập Đoàn Phúc Lợi Xã Hội tỉnh Quảng Đông. Tôi chỉ có một đứa con trai chính là Chung Mao Sâm, năm nay 34 tuổi. Cậu ấy tốt nghiệp hệ chính qui tại trường đại học Trung Sơn Quảng Châu năm 1995. Sau đó thì tự lo kinh phí đến Mỹ du học, học thạc sĩ và tiến sĩ. Năm 1999, lấy được bằng tiến sĩ về ngành tài chính của Mỹ. Sau đó nhận dạy học ở Trường đại học Texas và Trường đại học Kansas của Mỹ. Về sau, chúng tôi nhận lời đề nghị của giáo sư Tịnh Không chuyển đến sống ở Úc Châu. Mao Sâm nhận dạy ở Học viện thương mại Trường đại học Queensland của Úc, cậu ấy dạy học về ngành tài chính. Do vì nhận được nhiều đánh giá ưu tú về phương diện dạy học, và cũng nhiều lần nhận được giải thưởng luận văn của ngành tài chính quốc tế cho nên đã trở thành giáo sư trẻ tuổi nhất trường, đồng thời cũng là giáo sư danh dự của Trường đại học Trung Sơn Quảng Châu. Năm ngoái, cậu ấy được chọn làm Phó viện trưởng Học viện Tịnh Tông Úc Châu. Mao Sâm ở trường đại học, ngoài việc dạy học và nghiên cứu ra, thời gian còn lại thì cùng với giáo sư Tịnh Không tham gia các hoạt động quốc tế, nhiều lần tham gia hội nghị quốc tế do Liên Hiệp Quốc tổ chức, đồng thời cũng tham gia các cuộc hội nghị ở các nơi trên thế giới về vấn đề hòa bình, giáo dục và đoàn kết tôn giáo. Trong các hoạt động này, cậu ấy đảm nhiệm vai trò phiên dịch tiếng Anh cho giáo sư Tịnh Không, cho nên cuộc sống mỗi ngày của cậu ấy đều rất chặt chẽ, rất phong phú, cho đến nay cậu ấy vẫn còn là một người độc thân. Nhớ lại khoảng thời gian ba mươi mấy năm mà mẹ con chúng tôi đã trải qua, đó là mẹ yêu thương con trai, là con trai thương yêu mẹ, là cảm nhận yêu thương, là nối nhịp yêu thương, là hiểu rõ yêu thương, là phụng hiến yêu thương.

Sau đây chúng tôi sẽ đem những điều tâm đắc trong tình yêu thương này mà chia sẻ với quý vị, vỏn vẹn trong một lần gặp này, hy vọng có thể đưa ra một số tham khảo cho các vị, cũng như là thỉnh giáo quý vị. Tiếp sau đây tôi chuẩn bị từ bảy phương diện để báo cáo với mọi người một chút những điều tâm đắc về giáo dục trong gia đình:

1. Vị thầy của giáo dục trong gia đình

-         Trách nhiệm người mẹ là số 1.

2. Điểm khởi đầu của giáo dục trong gia đình

-         Bắt đầu từ thai giáo.

3. Căn bản của giáo dục trong gia đình

-         Hiếu là căn bản của đạo đức.

4. Nội hàm của giáo dục trong gia đình

-         Là giáo dục tố chất.

5. Vấn đề hàng đầu của giáo dục trong gia đình

-         Là tiếp thu gồm cả giáo dục nhà trường, giáo dục xã hội và giáo dục triết lý thánh hiền.

6. Thăng hoa của giáo dục trong gia đình

-         Là thúc đẩy con cái vì một thế giới hài hòa mà lập đức, lập công, lập ngôn.

7.  Nguyên lý của giáo dục trong gia đình

-         Cảm ngộ của 30 nuôi năm dạy con cái.

Sau đây sẽ báo cáo với mọi người từng điều một.

*************

Vấn đề thứ nhất: Vị Thầy Giáo Dục Trong Gia Đình - Trách Nhiệm Người Mẹ Là Số Một.

Tám năm trước, cũng tức là Mao Sâm lúc 26 tuổi, vào cái đêm trước ngày cậu ấy tốt nghiệp tiến sĩ, tôi nhận được một bức thư được viết một cách rất nhiệt tình của con trai gửi cho tôi từ Mỹ, trong thư cậu ấy viết:

Mẹ kính yêu!

Con rất vui mà báo cho mẹ biết, luận văn của con sắp hoàn thành rồi, tháng tám năm nay là có thể hoàn tất việc tốt nghiệp tiến sĩ. Con rất cảm kích mẹ trong bốn năm qua đã động viên và giúp đỡ, ủng hộ cho con, khiến con có thể thuận buồm xuôi gió trên con đường học tập. Ngày nay sắp được đội lên đầu chiếc nón tiến sĩ, người cảm niệm đầu tiên chính là mẹ - người mẹ vĩ đại của con!

Con chân thành thỉnh mời mẹ đến trường học của con (Học viện Thương mại Trường đại học Công Nghệ Louisiana) để tham gia buổi lễ tốt nghiệp tiến sĩ của con. Con sẽ đưa mẹ đi xem khu vườn trường xinh đẹp; con sẽ mặc bộ lễ phục tiến sĩ chụp hình lưu niệm với mẹ; con sẽ giới thiệu với mẹ những vị giáo sư và bạn học ưu tú; ngoài ra, con sẽ đưa mẹ đi tham quan những thắng cảnh chủ yếu của nước Mỹ. Tiền kinh phí tất cả con sẽ lo. Kèm theo thư là chứng thư của ngân hàng và chứng minh tài chính (dùng sử dụng kèm với Visa). Con tin tưởng rằng chuyến đi đến Mỹ lần này của mẹ sẽ tràn đầy niềm vui.

Con trai của Mẹ

Mao Sâm kính thư!

Ngày 31- 03 – 1999”.

Nhận được lá thư này của con trai, tôi vô cùng vui sướng. Mao Sâm từ lúc học tiểu học, trung học, đại học, thạc sĩ, rồi tiến sĩ, đã học trọn 20 năm rồi. Tôi và con trai đã trải qua cuộc sống của 20 năm trời. Bây giờ con trai có thể ngay lập tức bước ra xã hội, có thể vì xã hội mà làm việc được rồi, tâm tình của một người làm mẹ là như thế nào? Thì giống như là đứng trước một khu vườn đầy hoa tươi nở rộ, giống như là người nông dân đối với thành quả to lớn của mình vậy, do vậy nên trong lòng tôi cảm thấy vô cùng vui sướng.

***********

Giáo sư: Cảm tạ mẹ đã dưỡng dục con thành người. Tôi còn nhớ lúc tôi 20 tuổi, nhận được một tấm thiệp chúc mừng sinh nhật của mẹ, trong tấm thiệp này mẹ đã viết một cách tình ý sâu xa rằng:

“Con đã ở dưới ánh sáng tình yêu thương của mẹ mà lớn thành người thanh niên 20 tuổi. Một năm 360 ngày, có nghĩa là đã 7,200 ngày đêm, bất luận là mẹ bận rộn hay là đau khổ, bất luận là mẹ nghèo khó hay sung túc thì con cũng đều lớn lên trong no ấm và an vui. Từ nhà trẻ Đệ Nhất ở Quảng Châu cho đến Trường đại học Trung Sơn, mẹ đã dùng tâm huyết để vun tưới cho hạt cây giống là con đây, bởi vì mẹ là mẹ của con.

Trong các giai đoạn trưởng thành của con, vì con mà mẹ sắp đặt trù hoạch, dùng nước của trí tuệ mà vun tưới cho hạt giống là con đây, bởi vì mẹ là người thầy đầu tiên của con. Cùng con thúc tất tâm sự, cùng nhau nghiên cứu thảo luận về triết lý vũ trụ nhân sinh, dùng tình bạn ấm áp mà tưới ướt cho hạt giống là con, bởi vì mẹ là bạn của con.

Con trai Mao Sâm, những năm tháng của tuổi thanh xuân đáng quý, phải thường thường tự hỏi chính mình:

20 tuổi, con là sinh viên,

30 tuổi, con sẽ là gì?

40 tuổi, con sẽ đứng ở vị trí nào trong xã hội?......”

Các vị bằng hũu! Cái ngôn từ tốt đẹp nhất mà con người ta có thể thốt ra từ miệng mình chính là từ “Mẹ yêu”, tiếng gọi làm cảm động lòng người nhất chính là từ “Mẹ”, đây là từ có ý tứ hàm súc sâu sắc, đây là cách gọi bình thường mà vĩ đại, nó tràn đầy ấm áp và từ ái, nó biểu hiện sự giáo hóa và trách nhiệm thiêng liêng. Mẹ! sự giáo dục của mẹ đối với con, sẽ theo con suốt cả cuộc đời.

Mẹ! Mẹ là mẹ của con, cũng là thầy của con, cũng là bạn của con.

Cô giáo: Niềm vui sướng của một nông dân là gì? Là đứng trước vụ mùa bội thu. Niềm vui sướng của một người mẹ là gì? Là nhìn thấy con cái thành tài, vì gia đình mà nuôi dạy thành một đứa con ngoan, vì xã hội mà nuôi dạy thành một nhân tài, đây chính là tâm nguyện của mỗi một người mẹ như chúng ta, là sự lập chí của chúng ta. Khi chúng ta quyết định nuôi dạy con cái mình nên người, chúng ta có cái tâm nguyện này, chúng ta mới có thể sinh con. Tôi lúc 28 tuổi mới sinh đứa con trai này, lúc đó trong lòng tôi nghĩ rằng, mình có con rồi nhất định sẽ nuôi dạy nó nên người. Tôi từ trong những kinh nghiệm cuộc sống của chính mình mà thể nghiệm được rằng: “Trách nhiệm hàng đầu của một người mẹ là dạy con”. Tôi không những có công việc ngoài xã hội, mà còn làm việc cho đến khi về hưu, nhưng công việc này đối với tôi chỉ xếp ở vị trí thứ hai, dạy con là xếp ở vị trí thứ nhất. Tôi cảm thấy người làm cha nên đem công việc xã hội xếp ở vị trí thứ nhất, còn người làm mẹ thì đem sức chú ý mà tập trung vào việc dạy dỗ tốt con cái. Đương nhiên những gia đình có điều kiện kinh tế cho phép, người vợ có thể không cần phải đi ra ngoài làm việc, ở nhà chuyên tâm giúp chồng dạy dỗ con cái, đương nhiên được như vậy thì rất tốt, nhưng mà ngày nay đại đa số các cặp vợ chồng đều cùng nhau đi ra ngoài xã hội làm việc, trong tình hình này, người làm mẹ như chúng ta nhất định phải nhớ rằng, trách nhiệm số một của chúng ta chính là dạy con.

Có một số người mẹ trẻ cho rằng: “Chăm chỉ dạy dỗ con cái nghiêm túc là một công việc rất khổ và rất mệt”. Nhưng như vậy tôi muốn hỏi, nếu như bạn không dạy con cho tốt khiến con cái trở thành kẻ bại hoại trong xã hội thì bạn không phải là càng khổ càng mệt sao?. Chúng ta cũng biết, vào tháng 4 năm nay, có xảy ra một việc làm kinh động lòng người, một học sinh người Hàn Quốc của học viện công nghệ Virginia của Mỹ, chỉ vì vấn đề tình cảm không suông sẻ mà tùy tiện nổ súng bắn chết 32 người vô tội là bạn học và thầy cô giáo. Đứa trẻ này làm ra cái hành vi như vậy khiến người ta không thể hiểu nổi, đó là do nó vốn đã thiếu đi sự giáo dục của gia đình, nó từ trước đã hình thành loại tính cách lạnh nhạt, thù hận và lập dị lẻ loi. Sau khi nó làm ra những cái hành vi không có lý trí này đã làm cho rất nhiều gia đình phải đau khổ. Cha mẹ nó cảm thấy vô cùng hổ thẹn, họ cảm thấy khó mà có thể đối diện với những người dân Mỹ này, họ đã nhiều lần muốn tự sát, rốt cuộc vì tự sát không thành, cha mẹ đều bị đưa đến bệnh viện. Việc người mẹ dạy dỗ tốt con cái, bạn cho rằng đây là việc của nhà bạn hay sao? Đó chính là cống hiến và trách nhiệm đối với xã hội.

Trung Quốc chúng ta đã xuất hiện những nhân vật ưu tú như mẹ của Khổng Tử và mẹ của Mạnh Tử. Họ đã dạy ra thành thánh thành hiền như Khổng Tử và Mạnh Tử. Cống hiến của họ đã vượt ra khỏi phạm vi của một gia đình, thậm chí còn phát huy tác dụng vượt ra khỏi thời đại khi đó. Ngàn đời sau, chúng ta vẫn còn nhận được vô cùng nhiều lợi ích! Cho nên sự giáo dục của người mẹ đối với con cái là vô cùng quan trọng. Con cái gần gũi tiếp xúc với người mẹ là nhiều nhất, từ lúc còn là thai nhi đến lúc ra đời, rồi còn nhỏ đến thiếu niên, thanh niên, sau đó đi ra xã hội thì sự ảnh hưởng của người mẹ là vô cùng lớn.

Sau khi xem qua rất nhiều bài luận nổi tiếng liên quan đến vấn đề giáo dục, chúng tôi phát hiện ra tại Trung Quốc chúng ta vào giữa những năm dân quốc có một vị là Ấn Quang đại sư, Ngài là một vị tổ sư nổi tiếng trong nhà Phật. Ngài đối với vấn đề giáo dục của gia đình, đối với sự giáo dục của người mẹ trình bày rất cặn kẽ. Ở đây tôi muốn cung cấp và chia sẻ với mọi người mười điều dạy mà Ngài đã nói.

Mười điều dạy vàng ngọc của Ấn Quang đại sư về vấn đề giáo dục trong gia đình:

1.      Thế gian có ít người thiện lành là do trong gia đình không có cái giáo dục thiện lành. Mà trong sự giáo dục thiện lành của gia đình thì người mẹ là tối quan trọng. Bởi vì con người khi còn nhỏ, con ngày ngày đều ở bên cạnh mẹ, đặc biệt mẹ lại là người hun đúc đức tài, nên ở bên cạnh mẹ là nhiều nhất.

2.      Mong quốc gia hưng thịnh mà không có người mẹ tài đức thì không còn có ai có thể giúp được. Thế gian không có người mẹ tốt thì không những đất nước không có người dân tốt mà gia đình cũng không có đứa con tốt.

3.      Nên biết rằng, nếu vì thế gian mà đào tạo bồi dưỡng ra được một người dân thiện lành biết tuân giữ pháp luật thì đó chính là công đức lớn nhất.

Đại sư Ấn Quang nói rằng, chỉ cần bạn vì xã hội mà nuôi dạy ra được một công dân biết giữ gìn phép nước thì công đức của bạn là vô lượng. Cho nên những người làm mẹ như chúng ta cũng đừng quá căng thẳng, bậc làm cha mẹ cũng không cần phải cảm thấy áp lực quá lớn, chúng ta chỉ cần dạy tốt con cái có thể biết luật pháp, có thể tuân giữ luật pháp, đó chính là công đức của những người làm mẹ như chúng ta.

4.      Thế gian không có thánh hiền là do thiếu người mẹ tài đức mà ra.

5.      Trị quốc bình thiên hạ phải từ chỗ tề gia mà bắt đầu. Cho nên quyền lực của việc trị quốc bình thiên hạ thì người phụ nữ nắm giữ hơn một nửa.

6.      Nước mà không có người tài đức, nguyên nhân gốc rễ của nó đều là do trong gia đình không có sự giáo dục thiện lành mà ra. Mà trong sự giáo dục của gia đình thì trách nhiệm của người mẹ càng trở nên quan trọng hơn cả, cứ lấy những lời mà Ấn Quang tôi lặp đi lặp lại mà làm căn bản để dạy con cái.

Ở đây chúng ta có thể thấy Ấn Quang đại sư đã đem vấn đề này giảng thuật được rất là rõ ràng. Đất nước không có nhân tài là vì trong gia đình đã không tạo ra được những đứa con tài đức. Mà trong sự giáo dục của gia đình thì sự dạy dỗ của người mẹ là quan trọng nhất. Cho nên sự giáo dục của người mẹ và sự giáo dục của gia đình chính là nền tảng của xã hội hài hòa.

7.      Con người quả có thể dạy dỗ con cái thiện lành, gia cảnh sẽ tự nhiên mà hưng thịnh, thiên hạ sẽ  thái bình vậy!

8.      Gia đình có giáo dục tốt đẹp, thì những đứa con sinh ra đều là tài đức lương thiện. Nhà có con hiền thì quốc gia có hiền tài, dù  nghèo khó thì cũng tự mà tốt đẹp, làm thay đổi đến cả xóm làng chung quanh, đạt được thì thiện lành đủ cả, lợi ích rộng khắp dân chúng. Những lợi ích như vậy đều xuất phát từ giáo dục trong gia đình. Trong giáo dục gia đình thì sự giáo dục của người mẹ là quan trọng nhất.

Ở đây chúng ta có thể thấy rằng, có được sự giáo dục tốt của gia đình thì quốc gia sẽ có nhân tài. Mà trong sự giáo dục tốt của gia đình thì sự giáo dục của người mẹ là vô cùng quan trọng. Nếu như có được sự giáo dục gia đình tốt thì đất nước sẽ có nhân tài. Nếu như chúng có thể tự mình làm tốt thì sẽ có thể ảnh hưởng đến những người xung quanh trong thôn xóm, nếu như chúng có thể gặp được cơ hội tốt hơn nữa thì có thể phát triển lên, có thể ảnh hưởng đến cả một đất nước, thậm chí là cả thế giới nữa. Mà những lợi ích này là từ đâu mà ra? Là từ trong giáo dục của gia đình mà ra. Mà trong sự giáo dục của gia đình thì tối quan trọng chính là sự giáo dục của người mẹ. Hóa ra cái đạo lý là ở chỗ này.

9.      Không có người mẹ tài đức thì do đâu mà có được con cái tài đức? Đây là đạo lý hết sức bình thường, người người đều có thể biết, điều đáng tiếc là có quá ít người đề xướng.

Ấn Quang đại sư nhấn mạnh ở chỗ này. Ngài nói, nếu không có người mẹ hiền minh thì sẽ không có những đứa con thật tốt, không có những đứa con thật tốt thì quốc gia cũng sẽ không có nhân tài. Đạo lý này rất nông cạn, rất dễ hiểu, nhưng hiện tại con người ta đều đã không chú ý tới. Cho nên chúng ta cần phải xem trọng việc giáo dục từ trong gia đình, coi trọng trách nhiệm của người làm mẹ.

10.    Sự dạy dỗ của người mẹ trong gia đình chính là sự khởi nguồn ra các hiền tài, là căn bản của thiên hạ thái bình.

Đại sư Ấn Quang là một vị đại pháp sư cực kỳ nổi tiếng vào giữa những năm dân quốc, đây là một vị tổ sư. Chúng ta từ trong mười điều dạy của Ngài có thể thấy được sự giáo dục trong gia đình là quan trọng biết bao, trách nhiệm của người làm mẹ là quan trọng dường nào! Đại sư Ấn Quang là người thông Nho học, thông Phật học, Ngài có thể vì chúng ta mà trình bày sâu sắc và thấu triệt như vậy, chúng ta thật là vô cùng cảm tạ vì có thể nghe được sự chỉ dạy như thế, cho nên có thể nhận thấy người xưa đã nói câu nói: “Chí yếu mạc nhược giáo tử”, nghĩa là sự việc quan trọng nhất chính là dạy dỗ tốt cho con cái. Dạy dỗ tốt cho con cái là đã cống hiến cho sự nghiệp trị quốc bình thiên hạ, cống hiến cho sự nghiệp xã hội hài hòa. Vậy có điển hình nào cho việc này không?

Trong lịch sử đã có ba người mẹ kiệt xuất, họ chính là mẫu mực của việc giáo dục con cái, họ thực sự đã cống hiến cho sự nghiệp trị quốc bình thiên hạ. Ba người mẹ này đã làm vị anh hùng hậu đài khiến cho triều đại nhà Chu duy trì chính quyền được 800 năm. Họ là Thái Khương, Thái Nhậm và Thái Tự. Nguồn gốc của từ “Thái Thái” là từ đây mà ra. Từ “Thái Thái” là một cách xưng hô vô cùng tôn quý. Chúng ta có thể xem thấy cái bảng trên. Vợ của Thái Vương triều nhà Chu là Thái Khương, bà ấy sinh ra được ba người con trai. Con cả là Thái Bá, con kế là Trọng Ung, con út là Vương Quý. Sau đó vợ của Vương Quý là Thái Nhậm sinh ra Chu Văn Vương. Vợ của Chu Văn Vương là Thái Tự sinh ra Chu Vũ Vương và Chu Công.

Những người con do ba người mẹ này sinh ra, bất luận là làm vua hay không làm vua thì họ đều là những người vô cùng tài năng và đức độ. Như là Thái Vương sinh ra Thái Bá và Trọng Ung, đây là con trưởng và con thứ. Đương thời, hai vị này hiểu được tâm ý của cha. Người cha muốn đứa con út là Vương Quý sẽ lên kế thừa vương vị, để đồng thời có thể đem vương vị truyền lại cho đời sau là Chu Văn Vương. Lúc đó Thái Bá và Trọng Ung đã chủ động nhường cho người tài đức hơn. Khổng Tử tán thán đức hạnh của Thái Bá mà nói rằng: “ Thái Bá – Kỳ khả vị chí đức dã dĩ ai”. Nghĩa là nói: “Thái Bá, đức hạnh của ông ấy đã đạt đến đỉnh điểm”. Đây là cái đức hạnh gì? Đây chính là đức hạnh hiếu để. Do vì họ đã hiểu được tâm ý của cha mình mà bằng lòng thành tựu cho tâm ý đó của cha, đây gọi là hiếu; Đồng thời cũng thành tựu cho em trai của mình, đây gọi là để. Từ hiếu để mà xem, họ đều là vì lợi ích của quốc gia, cho nên anh cả và anh thứ đã chủ động nhường lại cho người tài đức hơn chính là vì để thành tựu một vị vua thánh hiền. Sau đó Chu Văn Vương, Chu Vũ Vương và Chu Công đều trở thành những vị thánh nhân mà Khổng Tử tôn sùng nhất.

Thì ra người làm mẹ như chúng ta trong tay lại nắm giữ cái quyền hành to lớn của sự nghiệp vì thế giới hài hòa. Chúng ta vì xã hội mà chuyển đến nhân tài hoặc là vì xã hội mà tạo ra rác rưởi. Cho nên người làm mẹ như chúng ta cần phải hết sức thận trọng.

Nói về lý tưởng của riêng tôi, tôi làm mẹ là rất hy vọng vì xã hội mà bồi dưỡng và huấn luyện ra một giáo sư xuất sắc. Tôi mong đợi được làm mẹ của giáo sư, cho nên làm con trai của tôi, khi tốt nghiệp phổ thông, tôi đã nói với cậu ấy: “Con hãy lo học tập để mà sau này làm giáo sư trường đại học. Mẹ sẽ làm mẹ của giáo sư”. Về sau, con trai tôi cũng rất nghe lời, sau khi tốt nghiệp tiến sĩ về ngành tài chính thì ở lại trường mà dạy học. Đáng lẽ cậu ấy cũng có thể đến công ty hoặc ngân hàng mà làm việc. Và nếu như vậy, biết đâu lại có thể có nhiều cơ hội được đãi ngộ hơn. Nhưng mà cậu con trai này vẫn là chú ý đến tâm nguyện của mẹ mình, cho nên cậu ấy đã chọn trường đại học, còn rất nhanh khiến tôi sớm thành mẹ của giáo sư nữa. Mao Sâm nhận dạy ở trường đại học, bất luận là trường đại học ở Mỹ hay là trường ở Úc Châu đều rất nỗ lực mà làm việc. Những vị lãnh đạo và các giáo sư của những trường này đều đánh giá người thanh niên này là rất ưu tú. Mao Sâm lúc dạy học ở đại học Queensland, do nhận được giải thưởng ưu tú cho nên Úc Châu phát hành một lượng lớn tờ báo Bưu Báo Úc Châu đã đặc biệt đăng bài viết về cậu ấy. Lúc Mao Sâm còn dạy học tại Mỹ với thân phận là một chuyên gia học giả đã có những cống hiến đặc biệt mà nhận được thẻ xanh của Mỹ. Sau đó, lúc chúng tôi di cư đến Úc thì chỉ trong thời gian một tháng mà trường đại học Úc Châu đã làm xong thẻ xanh của Úc Châu cho hai mẹ con chúng tôi, còn là thẻ cư trú vĩnh viễn của Úc Châu nữa. Chúng tôi sau khi nhận được giấy chứng nhận này, loại thị thực này thì mới bắt đầu lên đường đến Úc Châu. Trong thiệp mừng sinh nhật tôi vào năm ngoái, Mao Sâm tổng kết và viết rằng:

“ Mẹ kính yêu! Trong 33 năm qua, mẹ đã dùng đất của lòng yêu thương mà gây trồng, dùng nước của trí tuệ mà tưới tắm, khiến cho con từ một hạt giống mà dần dần nảy mầm đâm chồi, khỏe mạnh rồi lớn lên. Nhìn lại con đường đã đi qua, giờ đây mẹ có thể vui vẻ và an ủi mà nói rằng: “Những vất vả cực nhọc của tôi đã được an ủi. Tôi vì xã hội mà nuôi dưỡng ra được một tiến sĩ. Tôi đã trở thành mẹ của giáo sư rồi!””.

Nhưng mà cùng với sự nâng cao về tinh thần của mẹ con chúng tôi thì tôi đối với sự lý giải của giáo sư cũng được nâng cao về cả chiều rộng và chiều sâu. Tôi không những hy vọng con trai trở thành một vị giáo sư tài chính xuất  sắc, mà còn hy vọng con trai có thể trở thành một vị giáo có đầy đủ những phẩm đức tốt theo truyền thống người Trung Hoa là Hiếu-Để-Trung-Tín-Lễ-Nghĩa-Liêm-Sỉ nữa, hy vọng con sẽ trở thành một vị giáo sư quân tử, hy vọng con sẽ trở thành một vị giáo sư thánh hiền. Tôi là một người phụ nữ Trung Quốc có tràn đầy lòng tin, tin Mạnh Tử đã nói: “Mọi người đều có làm được như vua Nghiêu vua Thuấn”. Những người làm mẹ như chúng ta không những lập chí vì xã hội, vì tổ quốc và nhân dân mà nuôi dạy nhân tài có chuyên nghiệp có kỹ thuật mà còn phải vì nhân loại mà nuôi dạy ra hạt giống thánh hiền. Phải giúp đỡ cho con cái thành thánh thành hiền, phải giúp cho con cái có thể đi lên con đường của thánh hiền. Tôi cảm thấy cái thế giới ngày nay đích thực là cần đến nghìn nghìn vạn vạn người giống như mẹ của Mạnh Tử vậy. Xin tất cả những người làm mẹ chúng ta đều hãy học tập mà làm theo như mẹ của Mạnh Tử, gánh vác trách nhiệm nuôi dạy con cái, gánh vác trách nhiệm số một của những người làm mẹ như chúng ta đó là “dạy dỗ con cái”.

Vừa rồi là chúng tôi đã trình bày nội dung thứ nhất, tiếp theo là chúng ta sẽ bàn đến nội dung thứ hai là “Khởi điểm của sự giáo dục trong gia đình – Thai giáo”.

**********

Vấn đề thứ hai: Khởi Điểm Của Sự Giáo Dục Trong Gia Đình - Thai Giáo

Cô giáo: Giáo dục phải từ đầu nguồn của nó mà nói. Về việc giáo dục cho Mao Sâm, đầu tiên nhận được là từ thai giáo. Việc này phải cảm ơn mẹ của tôi, bà đã dạy cho tôi bằng phương pháp thân giáo và khẩu giáo. Mao Sâm sinh năm 1973, đây là thời kỳ đại cải cách của Trung Quốc, rất nhiều loại sách liên quan đến văn hóa truyền thống của Trung Quốc chúng tôi đều không thấy nữa. May mắn là cha mẹ tôi đều có duyên với giáo dục, cha  tôi làm việc ở trường đại học, mẹ tôi sau khi học trường sư phạm xong, tuy bà không ra ngoài xã hội làm việc nhưng ở nhà chuyên tâm giúp chồng dạy dỗ con cái. Lúc đó là một giai đoạn lịch sử nghiêm trọng trong cuộc đại cách mạng văn hóa. Những loại sách về văn hóa truyền thống đều bị xem là “Tứ cựu” nên đã quét sạch loại bỏ mất, cho nên từ “Thai giáo” này tôi thật là lần đầu tiên nghe được từ mẹ tôi. Mẹ tôi đã nói với tôi, bà nói nuôi con dạy con phải bắt đầu từ thai giáo.

Mẹ tôi cũng nói với tôi là con người mình sinh ra giữa trời đất thường hấp thụ khí trời của đại tự nhiên, từ trường, ảnh hưởng từ nhiều mặt. Ví như nói một năm có 24 tiết khí, đặc biệt là 8 tiết khí lớn là lập xuân, lập hạ, lập thu, lập đông cùng với hạ chí, đông chí, xuân phân, thu phân. Trước một ngày của 8 tiết khí lớn này chính là sự trao đổi giữa các tiết, rất là xao động. Trước một ngày của các tiết này là không thích hợp cho việc chăn gối để mang thai. Ngoài ra là những ngày có giông tố mưa bão thì cũng không thích hợp để có thai. Tại vì e sợ sau này thai nhi sẽ không ổn định hoặc là đứa trẻ sau khi sinh ra có tính tình nóng nảy. Đó là những ảnh hưởng. Mẹ còn nói với tôi rằng: “Người phụ nữ trong thời kỳ mang thai nhất định phải thật chú ý mà thâu nhiếp thân tâm. Mắt phải nhìn ngắm những thứ tốt đẹp, tai chỉ nghe những âm thanh trang nghiêm, miệng không được nói những lời khiếm nhã thiếu tế nhị, hành động phải thận trọng vững vàng”. Chính là phải làm được đến người xưa đã nói: “ Phi lễ chớ làm, phi lễ chớ nghe, phi lễ chớ nói, phi lễ chớ xem”. Khi sinh đẻ cũng phải thật thận trọng và vững vàng, phải nhẫn chịu đau đớn. Khi đau đớn không được kêu la lớn tiếng, vì kêu la lớn tiếng sẽ tổn hại đến sức khỏe bản thân, ngoài ra còn làm cho đứa bé trong bụng sợ hãi. Nên phải cố gắng mà nhẫn chịu đau đớn để sinh đứa bé ra. Những sự chỉ dạy ân cần nhiệt tình này của mẹ đều mang lại cho tôi rất nhiều lợi ích. Tôi đều làm được những yêu cầu mà mẹ tôi đã nói.

Trong khi mang thai thì hai vợ chồng chúng tôi sống cách ly nhau. Tôi chuyển đến sống ở nhà mẹ tôi. Cuộc sống khi đó rất là thanh tịnh. Tôi cảm thấy người phụ nữ khi mang thai là một sự việc hết sức trang nghiêm, cho nên phải duy trì cái cảm giác nghiêm túc đó của chính mình. Trong thời gian mười tháng mang thai, vợ chồng tôi do vì sống cách ly nên không có nói những lời nói theo kiểu yêu đương, tuy nhiên giữa hai vợ chồng rất là quan tâm lẫn nhau, tất cả đều bày tỏ tâm thái trang nghiêm và nhẫn nại gánh vác trọng trách. Ban ngày tôi còn có công việc, sau khi tan ca trở về tôi cũng không có xem những loại sách báo tạp nhạp, cũng không có nghe đài phát thanh. Lúc đó còn chưa có truyền hình cho nên cuộc sống rất là yên tịnh. Mỗi ngày tôi nhìn thấy nhiều nhất chính là mẹ tôi, mà còn có thể cảm nhận được cái khí chất của mẹ tôi. Mẹ tôi là một người phụ nữ Trung Quốc điển hình được sự giáo dục bởi tư tưởng của nhà Nho. Trong cuộc sống bà ấy hoàn toàn làm được đến Ôn (dịu dàng), Lương (lương thiện), Cung (cung kính), Kiệm (tiết kiệm), Nhượng (nhường nhịn). Bà ấy thậm chí cũng là một hình tượng về người “vợ hiền mẹ tốt” đẹp nhất trong mắt của tôi. Mẹ tôi mỗi ngày năm giờ sáng là thức dậy, rất kiên trì lo liệu việc nhà, mỗi ngày làm ba bữa cơm. Tính tình bà ấy rất nhu hòa, đối đãi với người rất khoan dung, vui thích làm việc thiện và bố thí. Còn cha của tôi, ông ấy là một phần tử tri thức chính trực, rất đạm bạc, không đeo bám quyền quý, dạy học ở một trường đại học. Ông ấy rất cần cù làm công tác giáo dục suốt 30 năm. Chính quyền nhân dân tỉnh Quảng Đông đã tặng cho ông ấy bằng khen danh dự. Mẹ tôi vốn rất là tôn kính cha tôi, trong 60 năm cuộc sống vợ chồng đều là như vậy. Tôi thường thấy mẹ tôi rót trà, bưng nước rửa chân cho cha tôi. Cha tôi thích ăn món gì thì mẹ tôi nấu món đó. Mẹ tôi cũng rất thích đọc những tác phẩm văn học và lịch sử, đặc biệt là thích đọc những thư từ mà con cái gửi cho bà, những bài thơ, tấm thiệp v.v… Cha mẹ tôi là một mẫu mực của “Bách niên giai lão”, họ đã làm ra một tấm gương tốt cho con cái chúng tôi xem. Khi tôi còn thơ ấu, cha tôi dạy tôi học “Cổ Văn Quán Chỉ”, còn thường xuyên kể cho tôi nghe những câu chuyện về những nhân vật ưu tú ngày xưa này. Tôi còn nhớ những câu chuyện  mà cha tôi kể cho tôi nghe gồm có năm phương diện.

Phương diện thứ nhất là kể những câu chuyện về hiếu để. Ví dụ như Đề Oanh cứu cha, Mộc Lan thay cha tòng quân, Khổng Dung bốn tuổi nhường lê v.v…

Phương diện thứ hai là kể cho tôi nghe những câu chuyện về giáo dục. Ví dụ như Mạnh mẫu ba lần chuyển nhà, Nhạc mẫu thích tự, là câu chuyện về Mẹ của Nhạc Phi.

Phương diện thứ ba là kể những câu chuyện về gương chịu khó học tập và gương phấn đấu gian khổ. Ví dụ như Phạm Trọng Yêm hoạch chúc khổ học, Việt Vương Câu Tiễn nếm mật nằm gai v.v...

Phương diện thứ tư là kể những câu chuyện về Trung thần báo quốc. Ví dụ như Lạn Tương Như hoàn tất quy Triệu, Gia Cát Lượng cúc cung tận tụy v.v.

Phương diện thứ năm là kể cho tôi nghe những câu chuyện về các nhà văn. Ví dụ như Lí Bạch đấu tửu thơ bách biến, Tô Đông Pha Xích Bích hoài cổ.

Những câu chuyện này đều lưu lại trong đầu óc tôi một cách sâu sắc. Trong thời kỳ đại cách mạng văn hóa đã không còn sách để đọc nữa, nhưng mà những mẫu mực ưu tú này luôn là trụ cột tinh thần của tôi. Sau này tôi lại đem những câu chuyện có những tinh thần này kể lại cho con trai của tôi nghe, tức là đem truyền thống giáo dục của gia đình chúng tôi truyền lại cho con cái, cho nên tất cả sự giáo dục mà Mao Sâm nhận được đều là có sự truyền thừa giáo dục của gia đình. Cha mẹ chúng tôi đã nuôi dạy ra bốn anh chị em chúng tôi, trong đó có hai người là bác sĩ chủ nhiệm nội khoa, một người là kỹ sư cao cấp và một người là phóng viên kiêm chủ biên. Bốn người chúng tôi đều cống hiến cho tổ quốc trên những cương vị khác nhau. Mao Sâm từ thời thơ ấu đã nhận được ảnh hưởng rất sâu sắc từ ông ngoại bà ngoại cùng với cậu và dì. Mao Sâm đã được sinh ra và lớn lên trong một bầu không khí truyền thừa giáo dục gia đình.

Nhớ lại khoảng thời gian khi tôi mang thai thì cũng không có ăn uống dinh dưỡng gì đặc biệt cho lắm. Khi đó Trung Quốc đang trong tình trạng lịch sử đại cải cách văn hóa, cuộc sống vật chất tương đối thanh bần. Lúc đó cung ứng mọi mặt cho cuộc sống đều rất hạn chế. Tôi còn nhớ lúc đó có phiếu vải, phiếu dầu, phiếu đường, phiếu thịt heo, phiếu sữa, v.v... đều là rất hạn lượng. Có vẻ như bây giờ chúng ta đều không thể hiểu nổi cái tình trạng lịch sử khi đó cho lắm. Ví dụ như phiếu vải, một người một năm chỉ có thể mua bảy thước, tức là 2,3m² , chỉ có thể đủ làm được một bộ quần áo. Nếu bạn có tiền cũng không thể mua thêm được vải, cung cấp rất là có hạn chế. Trong điều kiện như vậy, cuộc sống của tôi có thể nói là thanh tịnh ít mong cầu, mà còn lấy ăn chay là chính. Nhờ có mẹ tôi dạy bằng truyền miệng và thân giáo, nhờ có cuộc sống trong thời kỳ mang thai thanh tịnh và giản dị, cho nên đã đặt định cho Mao Sâm một sự thai giáo tốt. Cũng nên cảm ơn tình hình đất nước khi đó đã tạo ra tình trạng khách quan như vậy. Sau này khi Mao Sâm đi học, nhất là sau khi ra nước ngoài đi du học, cậu ấy vẫn có thể duy trì cuộc sống giản dị như thế. Rời xa tất cả những nơi vui chơi sa đọa, mà còn tiết kiệm được tiền học bổng nữa, đem tiền gửi về Trung Quốc cung cấp nuôi dưỡng cha mẹ. Tôi cảm thấy những việc này hoàn toàn có ích do việc thai giáo thanh tịnh. Sau cuộc đại cách mạng văn hóa. Những loại sách về truyền thống bắt đầu xuất hiện trở lại, lúc này tôi mới xem được về các vị vua thánh hiền ngày xưa của Trung Quốc.

Người ta bình luận về Thái Nhậm rằng: “Nhờ thai giáo đã khiến cho Văn Vương có được thánh đức như vậy”. Thái Nhậm trong khi mang thai thì mắt không nhìn những cảnh tượng xấu, tai không nghe những âm thanh ồn ào phóng túng, miệng không nói lời kiêu căng. Tôi mới biết thì ra những gì mà mẹ đã dạy cho tôi chính là cách dạy thai giáo truyền thống. Tôi có một người bạn là cô giáo Chu. Cô ấy nói cho tôi nghe một sự việc. Em dâu của cô ấy trong thời kỳ mang thai, buổi tối mỗi ngày sau khi tan ca trở về nhà, mọi người đều chăm sóc cô ấy, cũng không cho cô ấy làm bất cứ việc gì. Cô ấy chỉ việc ngồi trước chiếc ti vi mà xem và còn nghe những bài nhạc hiện đại. Những tiết mục biểu diễn này đều thuộc về thể loại kiểu tình cảm yêu đương. Sau đó cô ấy đã sinh ra được một bé gái. Lúc bé gái này lớn lên đến khi đi học lớp ba tiểu học, nó có thể tự mình viết một mảnh giấy gửi cho một bạn nam cùng lớp với nội dung là “Em yêu anh”. Sau khi xảy ra sự việc này, mẹ của đứa trẻ đã vô cùng tức giận. Cô ấy nói xưa giờ chưa từng dạy con như thế, nó sao lại có thể làm như vậy được chứ? Sau đó thì cô giáo Chu đã nhắc nhở cô ấy rằng: “Em hãy kiểm điểm một chút về vấn đề dạy con khi mang thai của em đi. Có phải con của em khi còn ở trong bụng của em thì đã học được những thứ này?”. Cho nên đây là một sự việc hết sức đáng tiếc. Đương nhiên tôi cũng nghe được rất nhiều bạn bè đã kể cho tôi nghe, họ kể khi họ mang thai thì ở nhà tự mình đã học những thứ gì? Họ học những kinh điển của ba nhà Nho-Thích-Đạo, họ học Đệ Tử Quy của Nho giáo, học Thái Thượng Cảm Ứng Thiên của Đạo Giáo, học Kinh Địa Tạng, Kinh Thập Thiện Nghiệp Đạo của Phật giáo, v.v... Họ học những tác phẩm kinh điển này của ba nhà Nho-Thích-Đạo, và học thuộc những tác phẩm này, biên chép lại những tác phẩm này. Những đứa trẻ này sau khi sinh ra lúc còn bọc tã rất dễ chăm sóc, sau khi lớn lên cũng rất dễ dạy dỗ, mà tính tình đều rất ôn hòa thuần hậu, rất thiện lương, rất nho nhã.

Cho nên thai giáo là vô cùng quan trọng. Chúng ta phải chú trọng nuôi dạy một cái cây non khỏe mạnh, tương lai mới có thể vì tổ quốc mà tạo ra nhân tài. Vận mệnh của dân tộc chúng ta thực tế là nằm trong tay của nghìn nghìn vạn vạn người mẹ. Hy vọng thế giới của chúng ta gửi gắm trên thân ở nghìn nghìn vạn vạn đứa bé.  Cho nên trách nhiệm của người làm mẹ chúng ta là trọng đại biết bao nhiêu! Người xưa từng nói: “Đường đi ngàn dặm, bắt đầu từ bước đầu tiên”, thế nên chúng ta nhất định phải thận trọng việc thai giáo. Vừa rồi là báo cáo của chúng tôi về mặt thai giáo trong việc giáo dục của gia đình.

Tiếp sau đây, chúng ta nói đến nội dung thứ ba, đó là: “Nền tảng của giáo dục trong gia đình - Hiếu là căn bản của đạo đức”.

***************

Vấn đề thứ ba: Nền Tảng Của Giáo Dục Trong Gia Đình - Hiếu Là Căn Bản Của Đạo Đức

Tôi đã từng xem qua sự tích về ông Dương Chấn Ninh từng đoạt giải thưởng Nobel. Khi ông Dương Chấn Ninh còn học trung học thì đã tỏ ra là một thiên tài về mặt vật lý và toán học. Cha của ông Dương Chấn Ninh là một người dạy học, thế nhưng sau khi ông phát hiện ra con trai của mình có cái sở trường đặc biệt này, ông ấy lại không phát huy con mình về mặt này, ông ấy lại mời một gia sư để dạy cho con mình. Dạy cái gì? Dạy Quốc học, là giáo học của Khổng Mạnh, là dạy về Mạnh Tử. Vị thầy dạy Quốc học này khi mời đến nhà dạy học thì Dương Chấn Ninh đã học cấp hai rồi. Vị thầy này dạy Dương Chấn Ninh học về Mạnh Tử thì Dương Chấn Ninh học thuộc lòng Mạnh Tử, rồi thể ngộ về Mạnh Tử. Sau cùng, ông ấy nói sự nghiệp một đời của ông ấy là nhờ vào Mạnh Tử, đã cho ông ấy một sự khởi phát đắc lực. Sự giáo dục cho  Mao Sâm khi còn là thanh thiếu niên thì đắc lực bởi văn hóa truyền thống Trung Hoa.

Giáo dục có liên quan đến hiếu đạo của kinh điển ba nhà Nho-Thích-Đạo trong văn hóa truyền thống Trung Quốc là:

-         Hiếu Kinh của nhà Nho.

-         Kinh Cha Mẹ Ơn Nặng Khó Báo Đáp của nhà Phật.

-         Văn Xương Đế Quân Nguyên Đán Khuyến Hiếu Văn và Lữ Tổ Khuyến Hiếu Văn của nhà Đạo.

Khi Mao Sâm được năm tuổi thì tôi đã dùng phấn dạy Mao Sâm viết thơ Đường bài thơ “Du Tử Ngâm” ngay trên tấm ván cửa trong nhà mình:

Du Tử Ngâm

Từ mẫu thủ trung tuyến
Du tử thân thượng y
Lâm hành mật mật phùng
Ý khủng trì trì quy
Thuỳ ngôn thốn thảo tâm
Báo đắc tam xuân huy.

Đoạn thơ ngắn này đã lột tả tình yêu thương của người mẹ bao trùm đến cả những điều vi tế nhất trong cuộc sống, mà cũng bảy tỏ lòng cảm ân của con cái đối với người mẹ. Đây chính là bài học về văn hóa gia đình đầu tiên của Mao Sâm. Lúc đó Mao Sâm mới có hơn năm tuổi. Tư chất của Mao Sâm vốn không thông minh, vì vậy mà việc chuyển nói từ tiếng Quảng Châu thành tiếng Phổ Thông rất là tốn công sức, nhưng mà tôi vẫn rất là nhẫn nại để dạy cậu ấy. Sau khi đã khắc phục được những khó khăn cục diện ban đầu này thì dần dần cũng trở nên thuận lợi hơn rất nhiều. Hai mẹ con chúng tôi cùng nhau học tập những sự giáo dục về hiếu đạo trong kinh điển của ba nhà Nho-Thích-Đạo. Có khi tôi giảng cho con trai tôi nghe, có khi con trai đọc thuộc lòng cho tôi nghe. Mẹ con chúng tôi cùng nhau học tập, cùng nhau hòa vào cái bầu không khí hiếu đạo như vậy, cho nên việc học của hai mẹ con đã trở nên rất là vui vẻ. Trên Hiếu Kinh có viết: “Khổng Tử nói, cái đạo của người con hiếu, ở phải hết lòng cung kính, nuôi phải hết lòng vui vẻ, bệnh phải hết lòng thuốc thang, tang phải hết lòng thương tiếc, cúng bái phải hết sức trang nghiêm. Làm tốt năm điều này thì mới trọn đạo làm con”.

Những giáo huấn này Mao Sâm đã ghi nhớ rất chắc chắn. Vào mùa xuân năm 1984, khi đó Mao Sâm mới 11 tuổi. Trong buổi sum họp Tết truyền thống của gia đình chúng tôi, theo thường lệ mà nói thì mỗi một gia đình anh chị em chúng tôi đều dẫn theo con cái của mình đến nhà ba mẹ chúng tôi để chúc Tết, để lễ bái cha mẹ, sau đó thì dâng lên một ít tiền lì xì và quà. Sau cùng là mỗi đứa trẻ đều phải biểu diễn một tiết mục. Có đứa thì trình diễn thơ ca, có đứa thì trình diễn văn chương, Mao Sâm khi đó thì trình diễn một đoạn văn. Đoạn văn cậu ấy viết có tựa đề là “Làm sao để hiếu kính cha mẹ”

“Làm sao để hiếu kính cha mẹ?

“Trong Hiếu Kinh có một đoạn viết như thế này: “Phu hiếu, thiên chi kinh dã, địa chi nghĩa dã, dân chi hành dã”.

“Hiếu kính cha mẹ, một mặt là hiếu kính về mặt vật chất, phải làm cho cha mẹ được cơm no áo ấm, đúng hạn kỳ cho cha mẹ một ít tiền tiêu vặt, thường xuyên mua cho cha mẹ những món ăn mà cha mẹ ưa thích, đặc biệt là khi họ bị bệnh, con cái phải tận hết sức lực mà chăm sóc tốt cho cha mẹ tuổi tác đã cao. Đây cũng là làm ra một tấm gương tốt cho con cái mình, càng quan trọng hơn nữa là vì một tinh thần hiếu kính. Chúng ta phải quan tâm đến cha mẹ tuổi tác đã cao, phải tôn kính họ, có việc thì phải cùng họ trao đổi ý kiến, tôn trọng ý kiến của họ, khiến cho họ được vui vẻ về mặt tinh thần”.

Đây là lời phát biểu của Mao Sâm lúc 11 tuổi trong buổi họp mặt nhân dịp Tết của gia tộc chúng tôi. Trong chiếc hộp đựng những kỷ vật gia đình chúng tôi đều có lưu giữ những thứ này. Sau đó khoảng 10 năm, vào năm 1994, Mao Sâm được 21 tuổi, khi đó đang học tại đại học Trung Sơn. Vào dịp sinh nhật của tôi năm đó, Mao Sâm đã tặng cho tôi một tấm thiệp chúc mừng sinh nhật đặc biệt lớn. Tấm thiệp đó to bằng bề mặt của một tờ báo ảnh cỡ lớn như bây giờ vậy. Trên đó viết như vầy:

“Mẹ kính yêu!

Trong mắt của con, người là một người mẹ, cũng là một vị Bồ Tát! Người đã ban tặng cho con một cách vô tư vô cầu.

Cho con quần áo và những đồ dùng hàng ngày, tiền bạc lụa là, ăn mặc các thứ, đã khiến cho máu thịt thân thể con từ không đến có, từ nhỏ đến lớn, người dạy cho con phong độ lễ nghĩa, thông đạt nhân tình, tư duy làm việc, quy luật nhân sinh v.v…

Người đã khiến cho con đi vào ngưỡng cửa của Phật pháp, dạy con nhận thức được về đạo lý nhân quả ba đời, thể ngộ được chân đế của vũ trụ nhân sinh.

Người đã ban cho con trí tuệ và sức lực, khiến con có năng lực và dũng khí để đối đầu với những sóng gió cuộc đời, lập chí vượt biển ra khơi, cầu học thâm sâu, v.v…

Ôi! Mẹ kính yêu của con!

Người là người mẹ đã sinh và nuôi dạy con.

Người là vị Bồ Tát đã độ hóa và giác ngộ cho con!

Ơn ban tặng của người, không những khiến con một đời được phước, mà còn trăm đời nghìn đời được phước. Ân tình như biển vậy, ngàn đời khó mà báo đáp được!

Mẹ phát nguyện vãng sanh Tây Phương Tịnh Độ, con xin phát nguyện vì mẹ mà làm người hộ pháp!

Con phải làm nên thành tựu to lớn tại thế gian, đem việc này mà cúng dường cho người mẹ Bồ Tát kính yêu nhất của con!

Con trai của mẹ - Mao Sâm - Khấu trình

Ngày 02 tháng 01 năm 1994”.

Khi đó Mao Sâm đang theo học tại trường Đại Học Trung Sơn. Lợi dụng thời gian rảnh rỗi đi làm việc cho công ty P&G, chính là công ty Bảo Khiết, có chi nhánh tại Quảng Châu của một công ty nổi tiếng của Mỹ. Lúc này Mao Sâm lãnh đạo một đội quảng cáo xe đạp của Trường đại học Trung Sơn, phát những gói dầu gội đầu và dầu chăm sóc tóc dùng thử cho công ty này. Khi đó là phải phát cho từng nhà từng hộ của toàn thành phố Quảng Châu. Cũng vào thời đại đó nhà nước có quy định là nếu như sinh viên sau khi tốt nghiệp mà trực tiếp lo kinh phí đi du học ở nước ngoài mà không thể phục vụ ngay cho đất nước, thì sau khi tốt nghiệp bốn năm đại học hệ chính quy thì phải nộp lại cho nhà trường là 10.000 tệ tiền phí giáo dục đào tạo, phải trả lại 10.000 tiền phí giáo dục này. Mao Sâm vì muốn giảm nhẹ gánh nặng cho gia đình, cho nên cậu ấy tranh thủ thời gian đi làm mà kiếm về số tiền 10.000 này để nộp lại cho nhà trường, sau đó mới thuận lợi mà đi ra nước ngoài du học.

Vậy Hiếu là gì? Phụng sự cha mẹ chính là hiếu. Hiếu, chính là cách thường gọi cái hành vi đạo đức luân lý của con cái đối đãi tốt với cha mẹ và bậc trưởng bối.

Hiếu Kinh rất được chú trọng trong kinh điển của nhà Nho. Trong chương thứ nhất Khai tông minh nghĩa, Khổng Lão Phu Tử nói:  “Phu hiếu, đức chi bổn dã, giáo chi sở do sinh dã”, ý nói hiếu chính là căn bản của đạo đức và là đầu nguồn của giáo dục.

Hiếu Kinh vốn không dài lắm, chỉ có 1799 chữ, nhưng nó được xếp ở một vị trí rất quan trọng trong số 13 kinh điển của nhà Nho. Mười ba kinh của nhà Nho là Chu Dịch, Thượng Thư, Thi kinh, Chu Lễ, Nghi Lễ, Lễ Ký, Tả Truyện, Xuân Thu-Công Dương Truyền, Xuân Thu-Cổ Lương Truyền, Luận Ngữ, Hiếu Kinh, Di Nhã, Mạnh Tử. Do vì lịch đại đế vương đều đã làm qua chú giải cho Hiếu Kinh rất nhiều, ví dụ như là Ngụy Văn Đế, Tấn Văn Đế,  Tấn Hiếu Đế, Lương Võ Đế, Lương Giản Văn Đế, Đường Huyền Tông, cùng với triều nhà Thanh là Thuận Trị, Khang Hy, Hoàng Đế Ung Chính, v.v… Căn cứ vào quyển Hậu Hán Thư có ghi chép lại rằng, vào thời đại Triều nhà Hán, người dân đều học thuộc quyển Hiếu Kinh. Chúng ta sẽ tự hỏi rằng quyển Hiếu Kinh này tại sao lại được các vị vua xem trọng như vậy? Đây là bởi vì chỉ có đề xướng Hiếu đạo thì mới có thể khiến cho người dân có được tâm địa thuần hậu, mới có thể khiến cho đất nước được trị an lâu dài, xã hội hài hòa. Trong Hiếu Kinh trả lời chính là những vấn đề này. Khổng Tử đã nói rằng: “Một vị vua thánh minh sẽ lấy hiếu mà trị vì thiên hạ”. Nếu như nói nhà Nho là lấy “Nhân” làm trung tâm, thì “Nhân” lấy “hiếu” mà làm gốc. Hiếu Kinh đã khái quát ra hành vi một đời của con người: “Thân thể phát phu, thụ chi phụ mẫu, bất cảm hủy thương, hiếu chi thủy dã, lập thân hành đạo, dương danh vu hậu thế, dĩ hiển phụ mẫu, hiếu chi chung dã. Phu hiếu, thủy vu sự thân, trung vu sự quân, chung vu lập thân”.

Hành vi của một con người cần phải làm cho được đến chỗ hiếu đạo. Đầu tiên là đối với thân thể của chính mình như tóc tai, da thịt đều phải biết yêu quý, tại vì những thứ này đều là từ cha mẹ mà có, khiến cho chúng ta hiểu được là phải biết tự quý trọng bản thân. Đây chính là bắt đầu của việc hiếu, sau đó mới dần dần mà đem tâm hiếu của mình mở rộng ra, thậm chí còn mở rộng ra đến lòng trung thành đối với đất nước, phục vụ cho nhân dân. Nếu như có thể tiến thêm một bước nữa thì là tu thân hành đạo, kiến công lập nghiệp để mà thực hiện cái chủ trương của thánh nhân, không những khiến cho tự mình dương danh hậu thế mà còn có thể làm cho cha mẹ được vẻ vang. Đây chính là mục tiêu sau cùng của hiếu đức. Cho nên nói hiếu là phải bắt đầu từ việc phụng sự song thân, giữa là phải phụng sự quốc dân, nghĩa là phục vụ quốc gia và nhân dân, cuối cùng là đạt đến Lập Đức - Lập Công - Lập Ngôn, kiến lập công lao sự nghiệp cho nghìn đời sau. Tầng bậc của hiếu cũng không ngừng tăng lên, có thể phân thành tiểu hiếu, đại hiếu và chí hiếu. Có thể hiếu kính đối với cha mẹ của mình thì gọi là tiểu hiếu, đem lòng hiếu kính cha mẹ này mà mở rộng ra đến hiếu kính hết thảy cha mẹ trong thiên hạ thì gọi là đại hiếu. Đây cũng chính là cái mà ngày nay chúng ta thường nói là: “Toàn tâm toàn ý vì nhân dân mà phục vụ”. Tiến thêm một bước nữa là có thể lập chí thành thánh thành hiền mà làm đến được lợi ích cho rộng khắp chúng sanh trong thế gian, khiến cho nghìn vạn đời sau vẫn còn có thể nhận được lợi ích vô cùng tận. Đây chính là chí hiếu.

Hiếu vốn là là tình yêu thương giữa con cái và cha mẹ. Trên Hiếu Kinh có nói rằng: “Đạo cha con là bản tính tự nhiên”. Khi Mao Sâm được 17 tuổi, lúc đó đang học trung học, vào dịp sinh nhật của cha mình cậu ấy đã làm một bài thơ tặng cho cha. Bài thơ tên là: “Niệm Nô Kiều – Tử Thừa Phụ Chí” tặng lên cho cha. Cha là người Quảng Châu, từng làm việc ở Phương Bắc và cũng từng tham gia quân đội. Sau đây xin chia sẻ cùng mọi người bài thơ này:

“Cha kính mến!

Hôm nay là ngày mừng sinh nhật cha, con xin cảm niệm ân tình dưỡng dục của cha. Con đặc biệt làm bài thơ này, con sẽ dựa vào tự mình quyết tâm cố gắng lập chí, mong báo đáp một phần nào ân tình như biển của cha.

Niệm Nô Kiều, Tử Thừa Phụ Chí

Lăn lộn Bắc Nam,

Dầm giãi gió mưa

Vì tổ quốc đảm đương trọng trách

Nửa đời cực nhọc

Tóc đã bạc đầu

Trải bao gian nan cuộc đời.

Tuổi thơ vất vả

Nhiều năm tòng chiến,

Từ Thượng Hải, Quảng Châu cho đến Cam Túc.

Giữ nhà dựng nước

Đâu vì danh lợi no ấm?

Còn nhớ dưới ánh trăng bên cửa sổ

Đôn đốc dạy dỗ con thơ

Nào tính thời gian?

Thấm thoát qua đi

Con giờ đã lớn

Kế thừa chí cha

Không ngại khổ sở

Dày công học hành

Thâm ân khó trả

Chỉ xin dâng người bó hoa tươi thắm.

Con trai: Mao Sâm  Kính thư!

Ngày 23 tháng 12 năm 1990”.

Hiếu rốt cuộc chiếm một vị trí như thế nào trong cuộc sống của chúng ta? Trong Văn Xương Đế Quân Nguyên Đán Khuyến Hiếu Văn của nhà Đạo nói rằng: “Kim nhật thị nguyên đáng, vi nhân gian đệ nhất nhật, ngô đương thuyết nhân gian đệ nhất sự. Hà vị đệ nhất sự? Hiếu giả, bách hành chi nguyên, tinh nhi cực chi, khả dĩ tham thán hóa dục, cố vị chi đệ nhất sự…”

Điều mà đoạn văn này nói, chúng ta có thể tỉ mỉ mà thể hội một chút. Trong đây nói “Hiếu giả bách hành chi nguyên”. Chúng ta biết hiếu là căn bản của hết thảy các hành vi thiện lành, là điều đầu tiên trong trăm điều thiện, là điểm bắt đầu của lòng yêu thương. Nếu có thể đem hiếu làm được đến chỗ chí thành thì chính là cái đoạn văn vừa rồi chỗ nói đến: “tinh nhi cực chi”. “Tinh nhi cực chi khả dĩ tham tán hóa dục” chính là có thể giúp cho trời đất giáo hóa vạn vật. Điều này làm sao để lý giải? Ở phương diện này có tấm gương nào chưa? Trong lịch sử đã có, chúng ta đã biết vua Thuấn của Trung Quốc ngày xưa, ông là một tấm gương về người có thể làm được hiếu đến chỗ chí thành. Căn cứ theo ghi chép trong quyển Nhị Thập Tứ Hiếu, tâm hiếu của Thuấn là chân thành và chí thuần, đã cảm động được người mẹ kế khiến bà ta không còn bức hại ông ta nữa, cảm động được người ta giúp ông ấy cày ruộng, cảm động được những chú chim nhỏ giúp ông ấy gieo hạt, cảm động được vị vua khi ấy là vua Nghiêu đã gả hai công chúa cho ông, còn cảm động được vua Nghiêu sau cùng đem vương vị truyền lại cho ông. Cái hiếu này của Thuấn còn cảm động được người dân cả đất nước đều rất tôn kính ông ta. Chúng ta từ vua Thuấn có thể thấy được hiếu đã sản sinh ra tác dụng to lớn như thế. Hiếu đã mang đến cho ông ta sự hài hòa trong mối quan hệ giữa người với người, mang đến cho ông ta niềm hạnh phúc nhân sinh, mang đến cho ông ta sự nghiệp thành công, mang đến cho ông ta một địa vị vô cùng tôn nghiêm  là vị trí đế vương. Tất cả những thành công mỹ mãn của ông ta đều là bắt đầu từ hiếu mà làm, đã đem việc hiếu làm được rất viên mãn. Chúng ta có thể thấy, hiếu đích thực là có thể cùng tham gia giúp đỡ việc giáo hóa thay đổi thiên hạ, khiến cho lão bá tánh đều được cảm hóa, cho nên hiếu là đệ nhất đức.

Cái “đệ nhất đức” này làm sao để mà áp dụng trong cuộc sống? Chúng ta hãy xem Mao Sâm đã thể nghiệm như thế nào? Trong lúc Mao Sâm đi du học tại Mỹ, nhờ vào thành tích ưu tú của mình mà lấy được học bổng của trường. Mỗi tháng cậu ấy đều đúng hạn gửi cho cha mẹ 300 đô la Mỹ. Khi đó gửi cho tôi là 200 đô la, gửi cho cha là 100 đô la. Do vì cha cậu ấy và tôi đã chia tay nhau từ khi còn trẻ, lúc đó chúng tôi chưa học Phật. Ông ấy đã lập gia đình riêng, nhưng con trai vẫn tôn kính và phụng dưỡng ông ấy như xưa. Tôi sống cùng con trai. Lúc đó gửi cho tôi 200 đô la Mỹ là tương đương với 1,600 nhân dân tệ, đó là một khoản tiền rất lớn. Nhưng mà cuộc sống của cậu ấy khi đó ở Mỹ là như thế nào? Chúng ta hãy xem thử. Vào ngày 07 tháng 01 năm 1996, khi còn du học cậu ấy đã gửi cho tôi một bức thư:

“Mùa đông ở Louisiana rất lạnh. Ở đây vào ban đêm thường là dưới 0^0C. Có một hôm vào buổi sáng khi thức dậy, thật ngạc nhiên khi phát hiện ngoài trời có rất nhiều tuyết rơi… Trước mắt chính là thời điểm lạnh giá nhất, con vẫn có thể chịu đựng được. Để tiết kiệm được một ít tiền, con không mua chăn bông. Dù rằng lạnh như vậy con vẫn duy trì việc tắm nước lạnh một hai lần mỗi tuần.

“Việc học tập và cuộc sống của con trước mắt tương đối là đơn điệu, mỗi ngày đều mặc lại những bộ đồ như nhau, ăn lại những món ăn như nhau, đi lại trên những con đường như nhau, đọc lại những quyển sách như nhau. Con đã cố gắng để khiến mình trong đơn điệu mà tìm cầu đơn điệu, để nhằm tiêu giảm lòng vọng động ở trong con. Mỗi ngày sớm tối con đều tự nhắc nhở rằng phải an trú mình trong cuộc sống đơn điệu, ít nhất là cho đến khi lấy được bằng tiến sĩ mới thôi. Tại vì con đã sâu sắc mà hiểu rằng, con đến Mỹ không phải là để hưởng thụ, mà là nợ cha mẹ một món nợ ân đức, là tiêu xài đồng tiền mồ hôi nước mắt của cha mẹ, nếu không nỗ lực mà học hành thì thật khó mà tha thứ!

Cho nên con đột nhiên rất là thích cái lạnh của đêm mùa đông, bởi vì có ở trong cái đêm đông con mới thể hội được cái tinh thần: “Nằm gai nếm mật”, mới có thể cảm nhận được sự thanh tịnh của Phạm Trọng Yêm: “Bỏ yến tiệc, ăn cháo hoa”. Vào tối thứ sáu này lại có một trận mưa tuyết, vô cùng lạnh, nhưng mà trái lại lòng con trước sau đều là càng trở nên mạnh mẽ hơn mà thôi. Con phải lấy thành tích ưu tú của mình mà cúng dường cha mẹ!

Cha! Mẹ! xin hãy yên tâm, con trai xin bảo đảm và phát thệ với cha mẹ rằng: “Con nhất định sẽ hiếu thuận cha mẹ, con sẽ đem việc hiếu thuận cha mẹ đặt lên vị trí số một, đem sự nghiệp đặt ở vị trí số hai!”.

Trong đoạn này nói: “Đem hiếu thuận đặt ở vị trí số một”, chúng ta cũng có thể hiểu là đem đạo đức đặt ở vị trí số một, cũng chính là cái mà chúng tôi vừa giới thiệu. Văn Xương Đế Quân Nguyên Đán Khuyến Hiếu Văn đã nói: “Nhân gian đệ nhất sự chính là hiếu”.

Giáo sư: Năm đó, sau khi mẹ nhận được lá thư của tôi thì liền hồi âm như vầy:

“Cái lạnh của mùa đông mà có thể làm cho con lý trí và kiên cường như vậy, xin cảm ơn mùa đông của Louisiana! Xin cảm ơn cuộc sống thanh bần và không dục vọng, nó đã khiến cho con hồi phục được ánh sáng của tánh đức! Lục Tổ Đại sư Huệ Năng của Trung Quốc từng nói, trong bản tánh con người vốn là có đầy đủ trí tuệ, v.v… Chỉ là do con người từ lâu đã mê mất, đã bị bụi bặm của tham - sân - si che đậy khiến cho những thứ này không thể hiển lộ ra được. Như vậy thì, dùng phương pháp gì mới có thể khai mở cái bảo tàng nhân tính vậy? Là dùng “Hiếu”, đây là chiếc chìa khóa đầu tiên. Hiếu dưỡng cha mẹ, lại mở rộng ra thêm nữa, hiếu dưỡng hết thảy chúng sanh. Mao Sâm, trước tiên con hãy làm ra một tấm gương để cho các thanh niên khác họ xem nhé!”.

Cô giáo: Sau đó, tôi đi đến Mỹ tham gia lễ tốt nghiệp tiến sĩ của con trai. Nghe từ miệng các bạn học nói tôi mới biết cuộc sống của Mao Sâm. Khi đó lúc nào cũng đều tiết kiệm. Cậu ấy chủ động từ bỏ cái ấm áp của mùa đông và còn kiên trì ăn chay. Tiền tiết kiệm được từ khoản học bổng mỗi tháng của trường đem gửi về Trung Quốc để hiếu dưỡng cha mẹ.

Giáo sư: Nhớ lại lúc còn đang du học tại Mỹ quả thật là có chút khó khăn. Mùa đông đến nhưng vì để tiết kiệm được tiền nên đã không đi mua chăn bông mà lấy tấm thảm lông đem từ nhà qua để đắp mà qua mùa đông. Vào lúc thực sự lạnh của mùa đông, chúng tôi cũng không mở lò sưởi mà đem hết tất cả quần áo đắp lên người, thậm chí còn đem sách vở mà đắp luôn lên người. Rất nhiều lúc chúng tôi đi mua thức ăn đều là mua cà rốt và bắp cải. Ngoài ra khi tôi đến Mỹ thì không có đồ dùng nhà bếp. Có một người bạn học vừa mới tốt nghiệp, dư ra một cái nồi áp suất chuẩn bị đem vứt bỏ, tôi thấy vẫn còn có thể sử dụng được thế là tôi bèn nhặt lại để mà dùng. Cái nồi áp suất ấy đã không còn dùng áp suất được nữa, cái miếng kê trên nắp cũng không còn nữa, tôi đã dùng cái nồi này để xào rau, nấu cơm, nấu canh đều là dùng đi dùng lại nó cả. Đã dùng được đến  bốn năm rồi. Nhưng mà tôi cảm thấy rằng đã là thanh niên thì phải nên giảm thiểu đi sự no đủ và yên vui, trong lòng phải nên gia tăng lên lòng báo ân và chí tiến thủ. Mạnh Tử nói rằng: “Sống trong hoạn nạn, chết trong an lạc”, đích thực là vậy.

Cô giáo: Mỗi năm vào ngày sinh nhật của Mao Sâm thì sau khi lạy tạ tôi cậu ấy liền đi đọc qua một lần bộ kinh Cha Mẹ Ân Nặng Khó Báo Đáp. Mỗi khi đọc đến cái câu sau đây thì cậu ấy đều rơi nước mắt:

Kinh Cha Mẹ Ân Nặng Khó Báo Đáp:

Ơn cha mẹ sâu nặng,

Không có lúc ngừng nghỉ,

Đứng ngồi tâm tương tục,

Xa gần ý đều theo.

Mẹ già 100 tuổi,

Còn thương con 80,

Chỉ khi thọ mạng hết,

Thì ân tình mới thôi.

Khi mẹ mang thai,

Trong mười tháng ròng,

Đứng ngồi không yên,

Như mang vật nặng,

Uống ăn chẳng đặng,

Như bệnh lâu ngày.

Khi đến kỳ sinh,

Chịu bao thống khổ,

Lúc phải sinh con,

Hiểm nguy vô thường,

Như giết heo dê,

Máu chảy dầm dề,

Chịu bao nhiêu khổ.

Sinh được con ra

Ngậm đắng nuốt cay,

Nuôi nấng ẵm bồng,

Giặt rửa đồ dơ,

Không quản mệt nhọc,

Chịu nóng chịu lạnh,

Không từ vất vả,

Chỗ khô con nằm,

Chỗ ướt mẹ ngủ.

Trong suốt ba năm,

Bú nương sữa mẹ,

Từ lúc bé thơ,

Cho đến trưởng thành,

Dạy bảo lễ nghĩa,

Dựng vợ gả chồng,

Cấp vốn làm ăn,

Nuôi dạy như vậy,

Mong sớm thành người.

Giả như có người,

Vai trái gánh cha,

Vai phải gánh mẹ,

Xẻ thịt đến xương

Chọc thủng xương tủy,

Rảo núi Tu Di,

Trải trăm nghìn kiếp,

Cũng không thể báo,

Thâm ân cha mẹ.

Giả như có người,

Gặp kiếp nạn đói,

Vì nuôi cha mẹ,

Đem lấy thân mình,

Xẻ thành từng mảnh,

Nghiền nát như tương,

Trải trăm nghìn kiếp,

Cũng không thể báo,

Thâm ân cha mẹ.

Giả như có người,

Vì nuôi cha mẹ,

Giã nát xương tủy,

Trải trăm nghìn kiếp,

Cũng không thể báo,

Thâm ân cha mẹ.

Nếu muốn báo ơn,

Vì cha mẹ biên chép kinh này,

Vì cha mẹ đọc tụng kinh này,

Vì cha mẹ sám hối tội chướng,

Vì cha mẹ cúng dường tam bảo,

Vì cha mẹ thọ trì trai giới,

Vì cha mẹ bố thí tu phước.

Ở đây nói là, biên chép kinh này, đọc tụng kinh này, ý nghĩa là khiến chúng ta có thể tuyên giảng hoằng dương hiếu đạo được rộng khắp. Do vì người xưa đối với kỹ thuật in ấn còn chưa phát triển cho nên muốn lưu thông kinh điển nhất định là phải ghi chép lại, lại cũng không có đĩa VCD, cho nên phải vì người mà đọc tụng kinh này. Ngày nay chúng ta hy vọng muốn hoằng dương hiếu đạo, thì không những phải tuyên giảng mà càng phải lấy bản thân làm gương, tự mình phải áp dụng làm được một tấm gương tốt về hiếu thân tôn sư, có thể lập thân hành đạo, toàn tâm toàn ý vì nhân dân phục vụ, đây mới là đại hiếu, đây mới là chân thật báo ân. Trong Phật kinh “Đại Chánh Tạng” có một bộ là Đại Thừa Bổn Sinh Tâm Địa Quan Kinh, trong đó có một đoạn nói như vầy:

“ Này thiện nam tử, thiện nữ nhân!

Vì báo ân mẹ - trải qua một kiếp

Mỗi ngày ba thời - tự cắt thân mình

Mà chưa thể báo - ân đức một ngày”.

Có thể thấy rằng cha mẹ ơn nặng khó báo đáp, đây là lời Phật đã nói. Người xưa đối với việc này đều tin sâu chẳng nghi, mà còn ra sức thực hành không ngừng nghỉ. Những câu chuyện kinh điển của Nhị Thập Tứ Hiếu của Trung Quốc lưu truyền đến nay, cảm động người đến tận đáy lòng. Nhưng mà những người thanh niên hiện tại trong thời buổi kinh tế thị trường phát đạt như ngày nay đã mãi mãi coi nhẹ cái căn bản của nền văn hóa nhân loại, đó chính là “Hiếu đạo”.

Nhà Nho nói: “Hiếu là đệ nhất thiện”.

Nhà Đạo nói: “Hiếu là đệ nhất sự”.

Nhà Phật nói: “Hiếu là đệ nhất phước”.

Nhà Nho nói: “Hiếu là đệ nhất thiện” thì chúng ta nghe tương đối nhiều. Nhà Phật nói: “Hiếu là đệ nhất phước” thì lời này xuất phát từ Phật Thuyết Quán Vô Lượng Thọ Phật Kinh. Trong Quán Vô Lượng Thọ Phật Kinh, Phật nói phải tu Tam Phước.

Nhất giả: “Hiếu dưỡng phụ mẫu, phụng sự sư trưởng, từ tâm bất sát, tu thập thiện nghiệp”. Vẫn còn nhị giả, tam giả nữa.

Câu đầu tiên trong đệ nhất phước chính là phải “Hiếu dưỡng phụ mẫu”, cho nên chúng ta nói nhà Phật nói: “Hiếu là đệ nhất phước”. Bạn có hiếu thì bạn mới có phước báu. Nhà Đạo nói: “Hiếu là đệ nhất sự”. Chúng ta vừa rồi có nói đến trong Văn Xương Đế Quân Nguyên Đán Khuyến Hiếu Văn đã có nhắc qua. Hành hiếu chính là phải dựa vào sức mạnh giáo hóa của kinh điển Nho Thích Đạo tam gia trong nền văn hóa truyền thống của Trung Hoa, nhưng mà người làm cha mẹ phải lấy mình làm gương mẫu. Cha mẹ lấy thân mình làm gương mới là có sức giáo hóa lớn nhất, có thể khiến cho con trẻ không cần phải ra lệnh mà vẫn làm theo, đó là làm ra một tấm gương cho chúng xem.

Trong buổi hội đàm “Thanh niên học tập hiếu đạo” của chúng tôi thì chúng tôi luôn sẽ đưa ra một vấn đề như vầy: “Cho đến bây giờ, bạn đã làm được những gì khiến cho cha mẹ bạn hài lòng nhất, khiến cha mẹ thường thường phải nhớ lại?”. Ví dụ như là tôi nhớ lại bà ngoại tôi, đây là mẹ của mẹ tôi, bà thường kể cho tôi nghe một sự việc như vầy. Khi mẹ tôi nhận được tiền lương của tháng đầu tiên đi làm thì liền đem tiền về cho cha mẹ anh chị trong nhà, mua cho mỗi người một chiếc áo. Việc này làm cho ngoại tôi rất là vui, đến bây giờ vẫn còn vui mỗi khi nhắc đến. Còn việc mà khiến cho ông bà ngoại tôi vui sướng nhất là việc mẹ tôi giúp đỡ anh chị của mình một cách vô tư. Mẹ tôi là nhỏ nhất trong tất cả anh chị em, nhưng mẹ luôn nhiệt tình vì họ mà phục vụ, giúp đỡ anh chị mình và cả con cái của họ nữa, giải quyết rất nhiều vấn đề của cuộc sống kiểu như là điều động công tác, tìm nhà, chuyển trường, nhập học cho con cái, v.v… Trong Đệ Tử Quy có nói: “Anh em hòa, chính là hiếu”. Cho nên khi bà ngoại nhìn thấy sự đoàn kết giữa các anh chị em như thủ túc thì rất đỗi vui mừng.

Còn có một việc khiến cho bà ngoại càng cảm thấy vui mừng và an ủi nữa, đó là vào lúc ông bà ngoại tôi đang trong những ngày tháng khó khăn nhất, đang trong thời kỳ đại cách mạng Văn hóa, khi đó thì ông ngoại đang dạy học ở trường đại học. Do vì vấn đề xuất thân của gia đình nên đã bị xung kích, bị đóng băng tiền lương, phải đi đến khu vực miền núi phía bắc tỉnh Quảng Đông để lao động và tiếp nhận thẩm tra. Bà ngoại tôi tuổi tác đã cao nên không thể đi thăm ông ngoại. Lúc đó thì cậu và dì tôi đều đang làm việc ở nơi khác, cho nên mẹ tôi thay bà ngoại mang rất nhiều đồ đạc đi đến vùng núi phía Bắc tỉnh Quảng Đông để thăm cha mình. Đồng thời mẹ tôi còn tích cực nghĩ cách giúp đỡ ông ngoại để áp dụng chính sách. Sau cùng đi đến Bắc Kinh gặp mặt Bộ trưởng giáo dục và trần thuật lý do, trao tận tay báo cáo, khiến vấn đề của ông ngoại tôi được sửa sai, đã được thả ra, còn được trở về lại trường đại học để tiếp tục dạy học. Áp lực chính trị vào giai đoạn đó là rất lớn, mà cuộc sống kinh tế trong thời gian đó cũng rất là khó khăn. Mẹ tôi trước sau gì cũng luôn bên cạnh ngoại tôi, chăm sóc cho bà, an ủi bà, cho nên ngoại tôi mỗi lần kể cho tôi nghe về việc này đều nói một cách thâm tình như vầy: “Mẹ của con đã cùng bà trải quabao hoạn nạn”.

Trong Văn Xương Đế Quân Nguyên Đán Khuyến Hiếu Văn nói rằng:

“Sự phú quý chi phụ mẫu dị, sự bần tiện chi phụ mẫu nan.

Sự khang kiện chi phụ mẫu dị, sự suy lão chi phụ mẫu nan.

Sự cụ khánh chi phụ mẫu dị, sự quả độc chi phụ mẫu nan”.

Nghĩa là nói rằng nếu như cha mẹ còn khỏe mạnh giàu có thì việc phụng sự tương đối dễ dàng, nhưng mà nếu như cha mẹ nghèo khó, cha mẹ già yếu, thậm chí là cha mẹ neo đơn mà vẫn có thể tận tâm cung phụng cho cha mẹ thì khó mà có gì đáng quí hơn. Kể từ sau khi ông ngoại tôi mất thì bà ngoại tôi chỉ sống có một mình. Mẹ tôi thường ở bên cạnh mà bầu bạn với bà. Không những là chăm sóc bà về mặt cuộc sống và mặt kinh tế cho đến cuối đời mà còn an ủi bà về mặt tinh thần khiến bà được hài lòng và vui vẻ. Sau đó, mẹ tôi đã đem Phật giáo về gia đình khiến cho một người già 80 tuổi có thể khởi lòng tín ngưỡng, tâm trạng của bà cũng trở nên an hòa. Mẹ tôi thường thường tự mình giảng giải cho bà ngoại tôi nghe về nỗi thống khổ của kiếp sống và phương pháp giải thoát, giới thiệu sự quy hướng cuối cùng của kiếp sống chính là Thế Giới Cực Lạc của đức Phật A Di Đà. Trong những ngày cuối cùng khi bà 84 tuổi, cũng là thời khắc sau cùng của cuộc đời thì mẹ tôi cũng luôn ở bên cạnh để trông nom bà, đem đến cho bà sự quan tâm chăm sóc, sự khai đạo và an ủi cuối đời, khiến cho bà có thể giữ được trạng thái an hòa và nét mặt tươi cười đẹp nhất mà lìa khỏi thế gian. Trong vòng 49 ngày đó mẹ đã dẫn dắt tôi cùng làm rất nhiều việc thiện để hồi hướng cho hương hồn ngoại tôi ở trên trời. Sau này mẹ tôi vì để kỉ niệm ngoại tôi mà đặc biệt viết ra một quyển sách tên là “Niệm Phật Như Thế Nào Để Đưa Tiễn Người Già Lâm Chung”. Quyển sách này được lưu thông khắp nơi ở Quảng Châu, từ đó các đạo hữu quen và chưa quen biết được. Quyển sách này đã lần lượt được phiên ấn lần thứ nhất, lần thứ hai, lần thứ ba, nhiều lần để mà lưu thông. Cho nên mẹ tôi là một người con hiếu thảo, mẹ cũng là một người rất biết yêu thương và tán thán cha mẹ của mình. Còn nhớ vào năm 1979, trong buổi tụ họp gia đình của chúng tôi, trong ngày sinh nhật lần thứ 69 của ngoại, mẹ tôi đã viết một bài ca ngợi ngoại tôi như vầy:

“Dâng tặng mẹ kính yêu – Mừng sinh nhật lần thứ 69 của mẹ.

Có bông hoa hướng dương nào lại không quay về phía mặt trời?

Có đứa trẻ nào lại không yêu mến người mẹ của mình?

Mẹ kính yêu!

Một gia đình hạnh phúc,

Mẹ là người cầm lái,

Nhờ có mẹ,

Cha mới có được thành tựu!

Nhờ có mẹ,

Các anh chị mới có thể lên đại học;

Nhờ có mẹ,

Cả nhà mình mới có thể chuyển từ nông thôn lên thành phố.

Mẹ là suối nguồn hạnh phúc của chúng con!

Mẹ là hậu thuẫn thành công của chúng con!

Mẹ là rường cột của ngôi nhà ở đường Đại Bắc.

Mẹ kính yêu!

Tính cách của mẹ là:

Cho đi vĩnh viễn mà không cầu đáp trả.

Tình yêu thương của mẹ,

Sâu rộng như đại dương.

Mà sự báo đáp của chúng con,

Chỉ bằng một giọt nước!

Mẹ cho chúng con sinh mạng, học thức và của cải,

Mẹ cho chúng con sự ấm áp, niềm vui và hạnh phúc.

Chúng con nói đến thượng đế,

Chính là nói mẹ – mẹ kính yêu!

Chúng con nói đến mẹ,

Chính là nói thượng đế đã ban phúc cho chúng con!

Con gái  Lương Ngọc, kính dâng!

Tháng giêng năm 1979”.

Trong quyển Lữ Tổ Khuyến Hiếu Văn có một câu nói như vầy: “Người thế gian, điều thiện lớn nhất chính là hiếu, điều bất thiện lớn nhất chính là bất hiếu”.

Ta có thể hiếu, tất sẽ không có con hư.

Con có thể hiếu, tất sẽ không có cháu hư.

Khi ta yêu quý cha mẹ mình, ca ngợi cha mẹ mình thì đứa con ở bên cạnh liền học được ngay.

Vào dịp lễ ngày của Mẹ năm 1992, tôi nhận được bài thơ ca ngợi mình của đứa con trai. Khi đó Mao Sâm được 19 tuổi. Sau đây xin chia sẻ cùng mọi người bài thơ này:

“Mẹ kính yêu! Chúc mẹ Ngày của Mẹ vui vẻ!

Tình thương con của mẹ và ba,

Đã có từ khi con là phôi thai,

Từ khi con mới tượng hình

Tổn hao tinh hoa sinh mạng, héo mòn tuổi thanh xuân.

Để con có được mắt tai mũi lưỡi,

Để tạo ra con tim và khối óc.

Mẹ dùng gian lao và máu sữa của mình,

Khiến con từ không thành có, hiện hữu giữa đời!

Mẹ dạy con học nói ô, a!

Mẹ dạy con nhận biết thế giới,

Dạy con bước đi bước đầu tiên,

Dạy con đọc chữ đầu tiên,

Dạy con học bài thơ đầu tiên …

Mẹ đã dùng tình yêu thương vĩ đại của một người mẹ và sự nhìn xa trông rộng hơn người của mình để bắt đầu dạy dỗ cho con kể từ khi con còn rất nhỏ.

Mẹ đưa con gửi vào nhà trẻ,

Nhằm rèn luyện khả năng sống độc lập cho con.

Trên tấm ván cửa nhà mình mẹ đã dạy con biết thơ Đường thơ Tống, dạy cả A B C D.

Mẹ đã nắm tay dạy con nắn nót từng nét chữ.

Mẹ chính là người thầy đầu tiên cho con vỡ lòng!

Mẹ đã tuần tự tiến dần, dạy không biết mệt, đã nuôi dạy lớn khôn một đứa trẻ bướng bỉnh tinh nghịch.

Mẹ đã cần mẫn không biết mệt mỏi để phù đạo cho con được đỗ đạt trong các kỳ thi, khiến con có được thành tích tốt để thi vào trường trung học số một thành phố Quảng Châu -  Trường trung học liên kết đại học Sư Phạm Hoa Nam.

Mẹ giống như một người hướng dẫn,

Đã dẫn dắt con đi lên con đường quang minh…

Sau khi con lên đại học, mẹ lại đưa ra yêu cầu cao hơn nữa. Mẹ đã vì con mà vạch ra một con đường trọn đời cho con. Giảng giải cho con nghe về việc xử lý các mối quan hệ với xã hội, nâng cao tố chất tổng hợp. Mẹ đã chuẩn bị cho con việc đi du học.

Mẹ dùng cái tâm kham khổ, mong con trưởng thành.

Từ cái ăn mặc ở cho đến sách vở đồ dùng học tập, mọi thứ đều có mẹ ban cho một cách không ngần ngại.

Mẹ bất luận là về mặt tinh thần hay vật chất, đều ban cho con trai rất nhiều, rất nhiều. Đây toàn bộ là cơ sở tình yêu thiêng liêng trong sạch và vô tư của mẹ!

Như nay đôi cánh của con đang dần dần cứng chắc, những chiếc lông cũng đang dần đầy đủ, nhưng mà uống nước phải nhớ nguồn, mọi thứ trong mọi thứ của con, có chút nào mà không có sự quan tâm, yêu thương, lao động, trí tuệ, giáo dục và dẫn dắt của mẹ?

Mẹ là người mẹ mẫu mực trong các người mẹ, là ngôi sao mãi mãi không mờ nhạt trong ý nghĩ của con!

Trong ngày lễ “Ngày của Mẹ” này, con xin dùng tình cảm sâu sắc mà nói với mẹ rằng: Xin cảm ơn Mẹ, Mẹ kính yêu của con!”

Con trai Mao Sâm kính lên!

Viết Ngày 10 tháng 05 năm 1992 nhân dịp ngày của Mẹ”.

Hiếu chính là gốc của nền giáo dục văn hóa truyền thống Trung Hoa. Là cái gốc của sự giáo dục trong gia đình chúng ta. Bạn hãy xem cái chữ “HIẾU” này, nó là ký hiệu của trí tuệ. Tổ tiên của chúng ta thật quá thông minh, họ đã sáng tạo ra văn tự, ngụ ý sâu sắc. Chữ “Hiếu” này phần phía trên đầu là chữ “Lão”, phía dưới là chữ “Tử”, vậy “HIẾU” chính là thế hệ già và thế hệ trẻ hài hòa thành một thể. Nếu như không hài hòa, nếu như tách biệt ra, nếu như có khoảng giữa hai thế hệ thì sẽ không có cái chữ “HIẾU” này rồi. Thế hệ già đi ngược dòng thì vẫn còn một thế hệ già nữa, thế hệ trẻ tiếp tục tiếp nối thì vẫn còn một thế hệ trẻ nữa. Quá khứ vô thỉ, vị lai vô chung, tương tục nối tiếp, kéo dài vô tận. Đây cũng là truyền thống văn hóa Trung Hoa chúng ta, chính là nền giáo dục của chúng ta. Một đứa trẻ nếu như trong tâm có cha mẹ, có tổ tiên, có lòng “Hiếu”, có lòng yêu thương, có tinh thần dân tộc của chúng ta, vậy thì việc học tập của nó có chỗ nào mà không nỗ lực, thành tích của nó có chỗ nào mà không đạt chứ?

Mao Sâm sau khi tốt nghiệp đại học thì thực hiện xong hai dự định. Một mặt thì ghi tên dự thi nghiên cứu sinh vào Trường đại học Trung Sơn, một mặt thì ghi tên dự thi nghiên cứu sinh vào các trường đại học nước ngoài khác. Năm đó là năm 1995. Ghi danh dự thi nghiên cứu sinh chuyên nghiệp ngành kinh tế tài chính ở trường đại học Trung Sơn, cả nước có 180 người. Kết quả thi là Mao Sâm xếp vị trí thủ khoa trong 180 người, hơn nữa không những tổng thành tích đứng đầu mà còn đứng đầu danh sách cả hai khoa, đồng thời lấy được thành tích TOEFL và thành tích GMAT ưu tú để thi vào các trường đại học ở Mỹ. Cuối cùng, chúng tôi đã chọn học viện thương mại Trường đại học Công Nghệ Louisiana, vì ngôi học viện thương mại này cấp học bổng cho Mao Sâm, mà ngôi học viện thương mại này lại còn xếp ở vị trí thứ 100 trong tổng số 3000 ngôi trường đại học ở Mỹ, cũng là một ngôi trường hết sức lý tưởng. Người làm cha mẹ như chúng ta đều hy vọng con cái có thể thành tài, nếu vậy chúng ta nhất định phải cho nó một sự giáo dục từ gốc rễ. Mà cái gốc rễ này càng sâu càng tốt. Cái gốc này là “Hiếu”. Nên nhớ kỹ sự chỉ dạy của đức chí thánh tiên sư Khổng Tử.

Trên Hiếu Kinh đã nói: “Hiếu, đức chi bổn dã, giáo chi sở do sinh dã”. Đây chính là căn bản của nền giáo dục trong gia đình của chúng ta.

Vừa rồi chúng tôi vừa báo cáo với mọi người cái gọi là “Căn bản của giáo dục gia đình”. Sau đây tiếp tục báo cáo phương diện thứ tư là “Nội hàm của giáo dục trong gia đình là giáo dục tố chất”.

***********

Vấn đề thứ tư: Nội Hàm Của Giáo Dục Trong Gia Đình Là Giáo Dục Tố Chất

Giáo dục tố chất là gì? Sau khi Mao Sâm phải vượt qua đại dương xa xôi để đi đến Mỹ vào năm 1995, vào ngày 07 tháng 10 năm đó, cậu ấy đã viết cho tôi một bức thư. Trong thư đã đề cập đến vấn đề giáo dục tố chất như sau:

“Sau khi đến Mỹ, con mới sâu sắc mà thể hội được việc rèn luyện tố chất khi còn ở Trung Quốc thật hữu dụng biết bao nhiêu! Do vậy, con thật là cảm ơn vì mẹ đã bồi dưỡng cho con. Hết thảy những điều con rèn luyện được khi còn trong nước, bao gồm việc học tập, viết lách, lời nói thái độ, diễn giảng, giao tế, Phật pháp, tiếng Anh, làm cơm, làm việc nhà, mua sắm, quản lí tiền bạc, kết bạn, hoạch định tương lai, học ngoại khóa với giáo sư Lý, đồng thời còn kế thừa được bao nhiêu là sự việc trọng đại nữa, v.v… Tất cả những điều này thật là giá trị biết bao nhiêu!”.

Vậy giáo dục tố chất là gì? Tôi nghĩ câu trả lời là rất nhiều. Tôi nghĩ “Tố chất” là một người hội đủ được năm phẩm chất như là trình độ đạo đức, văn hóa giáo dưỡng, trạng huấn thân tâm, kinh nghiệm cuộc sống và năng lực làm việc.

Khi chúng tôi đi bộ trên một con đường ở Quảng Châu đã nhìn thấy một cái biểu ngữ bắt mắt như vầy: “Yêu nước, giữ pháp, thành tín, biết lễ, cùng nhau xây dựng khu vực xã hội hài hòa”. Ở đây đã đưa ra tố chất của một công dân. Yêu nước, giữ pháp, thành tín, biết lễ đây đều là tố chất của công dân tốt, nhưng mà những tố chất tốt đẹp này lại là đến từ căn bản của nền giáo dục trong gia đình. Giáo dục trong gia đình phải bồi dưỡng tố chất tốt đẹp như thế nào? Tôi nghĩ chúng ta không cần phải đi ra nước ngoài để tìm văn hiến gì cả.

Đệ Tử Quy trong “Tập Đại Thành” của chúng ta chính là tài liệu giáo dục tố chất tốt nhất của chúng ta. Trong Đệ Tử Quy đã đưa ra bảy phương diện về giáo dục tố chất. Bảy phương diện này là Hiếu, Để, Cẩn, Tín, Ái Chúng, Thân Nhân, Học Văn. Bảy loại giáo dục tố chất này vốn là có từ Luận Ngữ - Học Nhi Biến. Nó nguyên văn viết là: “Khổng Tử nói, đệ tử nhập tắc hiếu, xuất tắc đệ, cẩn và tín, yêu bình đẳng, gần người nhân, có dư sức thì học văn”.

Sau đây, chúng ta sẽ bàn về việc Mao Sâm đã thể hội được bảy loại giáo dục tố chất này như thế nào, đã áp dụng như thế nào. Khi Mao Sâm đang học tập tiến sĩ tại Mỹ vào năm 1996, ngày 03 tháng 05 đã viết cho tôi một bức thư, trong thư viết rằng:

“Mẹ kính yêu, trong tuần này con liên tục nhận được hai lá thư của mẹ, đã mang đến cho con sự chỉ dẫn đầy trí tuệ và sự quan tâm ấm áp trong lần sinh nhật đầu tiên ở đất Mỹ. Vô cùng cảm ơn mẹ! Hai lá thư của mẹ tràn đầy triết lý và trí tuệ. Ví dụ như:

1.      Đi đến đâu cũng phải biết học cách tán thán người khác.

Đúng vậy! Khi kết thúc học kỳ con nên viết một lá thư cảm ơn người thầy đã hướng dẫn cho con, cảm ơn người thầy đã yêu cầu con một cách nghiêm khắc trong thời gian chín tháng vừa qua, con đã học được rất nhiều phương pháp kiến thức nghiên cứu kinh tế từ thầy ấy, tán thán cái thành tựu và thái độ nghiên cứu học tập nghiêm túc chặt chẽ của thầy.

2.      Kiên nhẫn mà làm những công việc trong cuộc sống.

Đúng vậy, con xem thấy người thầy hướng dẫn của con chính là giáo sư tiến sĩ Darrat. Là một giáo sư kinh tế học nổi tiếng, nhưng công việc thường ngày của ông cũng chẳng khác gì so với các giáo sư khác, đọc sách, viết sách, chuẩn bị bài giảng, dạy học, v.v… không có gì khác, chỉ là kiên nhẫn làm việc trong một thời gian dài mà thôi. Con cũng phải học kiên nhẫn làm việc. Kỳ thi cuối kỳ lại đến, con phải kiên nhẫn mà thi. Từ tháng 05 đến tháng 08 thì đi làm thuê vào dịp nghỉ hè, có việc gì thì làm việc nấy, cũng thành thật trung thực mà kiên nhẫn làm việc.

3.      Dùng phương pháp gì để mở ra kho báu trong bản tính con người? Là dùng “Hiếu”

Việc hiếu dưỡng cha mẹ mà đem mở rộng ra hiếu dưỡng tất cả chúng sanh. Mẹ à! Điều mẹ nói thật đúng, mẹ đã đem nguyện vọng của con đặt ở nơi hữu dụng. Con sẽ nghe lời mẹ, con sẽ dùng cả đời này để viết nên một chữ “Hiếu” rạng ngời”.

Trong thời gian Mao Sâm du học tại Mỹ, cứ mỗi tuần thì gọi điện thoại cho tôi một lần, cứ hai tuần thì viết cho tôi một lá thư, cứ mỗi tháng thì gửi cho tôi 200 đô la, cứ mỗi năm thì về nhà thăm tôi một lần. Có rất nhiều bạn học đã nói đùa với nó rằng: “Bạn đã gọi điện thoại rồi mà còn đi về thăm nữa, bạn bỏ ra nhiều tiền như vậy nếu như đem số tiền này mà góp lại thì bạn có thể mua được một chiếc xe hơi đấy”. Nhưng mà Mao Sâm không nghĩ như vậy, thà rằng trong cả thời gian du học đi bằng xe đạp nhưng mà vẫn cứ duy trì liên lạc chặt chẽ với tôi. Thật vậy, chúng ta không thể dùng quả cân tiền tài và vật chất để mà đong đếm tình thân và lòng hiếu kính. Người xưa có nói rất hay: “Vàng thì có giá, tình thì vô giá”.

Giáo sư: Mẹ biết được bạn bè tôi nói đùa những lời như thế thì vào ngày 25 tháng 04 năm 1996 đã viết một lá thư gửi cho tôi.

Thời gian hôm nay đã hết. Ngày mai chúng ta sẽ cùng đến để chia sẻ nội dung của bức thư này. Xin cảm ơn mọi người!

CHỦ ĐỀ THẾ GIỚI HÀI HÒA THUẦN TỊNH THUẦN THIỆN

BÁO CÁO 30 NĂM GIÁO DỤC GIA ĐÌNH:

MẸ HIỀN CON HIẾU (Tập 1)

Cô giáo: Triệu Lương Ngọc

Giáo sư: Chung Mao Sâm

Ngày 29 tháng 06 năm 2007

Giảng tại Hiệp Hội Giáo Dục Phật Đà Hồng Kông

Cẩn dịch: Vọng Tây cư sĩ.

Biên tập: Phật tử Diệu Hiền.